ISTORIJSKI ARHIV POŽAREVAC ...

 

 

 

 

ISSN (Online) 2812-9636

INSTITUCIJA:
ISTORIJSKI ARHIV POŽAREVAC

GLAVNI I ODGOVORNI UREDNIK:
Dr Jasmina Nikolić, direktorka Istorijskog arhiva Požarevac

AUTOR I UREDNIK PORTALA:
Dr Jasmina Nikolić

TEHNIČKI UREDNIK:
Aleksandra Bogdanović

 

AUTORI:
Dr Jasmina Nikolić
Dr Dragana Miloradović
Dr Marijana Mraović
Dr Miroljub Manojlović
Maja Dimić, msr.
Nataša Milošević Dulić
Mirjana Stepanović
Pavle R. Srdić
Dubravka Duca Marković

POČETAK
1.10.2021.

STATUS:
U toku
___________________________

KONTAKT PODACI:
ISTORIJSKI ARHIV POŽAREVAC
DR VOJE DULIĆA 10
12000 POŽAREVAC
REPUBLIKA SRBIJA
www.arhivpozarevac.org.rs
info@arhivpozarevac.org.rs
+381.12.523.082

 

ARHIVALIJA MESECA – DECEMBAR 2025.

 

   

U čast sećanja na Milivoja Stojanovića Brku komandanta „Gvozdenog puka“

Jedan od komandanata legendarnog 2. pešadijskog puka „Knjaz Mihailo“ I poziva pukovnik Milivoje Stojanović Brka, rođen je 18. septembra 1873. godine u Požarevcu. Svoju blistavu vojničku karijeru započinje kao pešadijski potporučnik 1892. godine, nakon završene Vojne akademije sa 22. klasom. Vojničke vrline u komandovanju ovog srpskog oficira pokazale su se još u miru, a za vreme oslobodilačkih ratova Kraljevine Srbije istakao se kao pravi heroj.

Nakon balkanskih ratova, kao komandant 12. pešadijskog puka „Car Lazar“, odlikovan je za zasluge najvišim vojničkim odlikovanjem u srpskoj vojsci, ordenom Karađorđeva zvezda sa mačevima IV reda i Zlatnom medaljom za hrabrost „Miloš Obilić“. Komandant Prve armije, prestolonaslednik Aleksandar Karađorđević očaran slavom ovoga puka, lično je prišao komandantu, srdačno mu čestitao i kao znak svoga priznanja skinuo sa svojih grudi Karađorđevu zvezdu sa mačevima i lično je zakačio pukovniku Stojanoviću. Nakon završetka Drugog balkanskog rata postavljen je za komandanta Kraljeve garde.

Komandu nad tada već proslavljenim „Gvozdenim pukom“ primio je 17. avgusta 1914. godine na početku Cerske bitke. Svoje izvrsne strateške sposobnosti ispoljio je tokom bitke na Drini kada je primenio tzv. „taktiku potkovice“. U rejonu Limanske ade, dok su 2. i 3. bataljon 2. pešadijskog puka odbijali neprijateljske napade, potiskujući ih ka reci, 4. bataljon pod komandom majora Vojislava Gojkovića bočnom vatrom je razbio 4. bataljon 79. puka „Bana Jelačića“.

Večnu slavu pukovnik Stojanović stekao je za vreme Kolubarske bitke. Bio je bolestan. Vrhovna komanda je odobrila njegovu smenu. Međutim, kada je trebalo da preda komandu, 4. decembra 1914. godine, došla je zapovest „Napred“! Pukovnik Stojanović je tada ustao iz bolesničke postelje i po poslednji put, uz zvuke muzike 2. pešadijskog puka „Napred zastavo slave“, poveo svoj puk u juriš na Kremnicu.

(Prema: Balkanski rat u slici i reči 1912–1913, reprint izdanje, priredio Milić J. Milićević, Beograd: „Srpski genealoški centar“, 2008, 340; Sava Vitomirović, „Pukovnik Milivoje Stojanović“, Ratnik: mesečni vojni list, IX/1922, Beograd: Ministarstvo vojno i mornarice, 191–193; Darko Žarić, Ratni put Drugog pešadijskog puka „Knjaz Mihailo“, Gvozdeni puk, Prokuplje: Udruženje ratnih vojnih invalida Prokuplje, 2021, 140; Mirko Dobričanin, Toplički gvozdeni puk „Knjaz Mihailo“, Beograd: INTERPRES; Društvo istoričara Srbije; SOCIJALNA MISAO, 2012, 173–174.)

Kako bi se sačuvalo sećanje na ovog slavnog srpskog junaka, kompozitor Stanislav Binički komponovao je pesmu „Marš na Drinu“. Tako je uspomena na pukovnika Milivoja Stojanovića Brku postala važan deo očuvanja nacionalnog identiteta, jer su kroz kompoziciju posvećenju njemu nastavila da žive herojska dela svih srpskih ratnika koji su položili svoje živote za slobodu Srbije.

U čast sećanja na komandanta „Gvozdenog puka“ Milivoja Stojanovića Brku i obeležavanja 111 godina od njegove pogibije, kao arhivaliju meseca decembra objavljujemo izvod iz crkvene matične knjige krštenih hrama Svetih Arhistratigova u Požarevcu - upis za Milivoja Stojanovića Brku.

Fotografija: Izvod iz Crkvene matične knjige krštenih za hram Svetih Arhistratigova u Požarevcu, knjiga br. 18, strana 11, upis pod brojem 472 – za mladenca Milivoja od oca Ljubivoja Stojanovića i majke Džane, krštenog 16. septembra 1873.godine.

Istorijski arhiv Požarevac, Zbirka crkvenih matičnih knjiga 1797-1952, knjiga krštenih za Hram Svetih Arhistratigova Požarevac, broj 18, 1873-1875.

Odabrala: Maja Dimić, kustos istoričar, Narodni muzej Toplice Prokuplje